Cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, sự chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, báo chí truyền thông không còn đơn thuần mang nhiệm vụ chính trị – cách mạng, thông tin khoa học, giáo dục, giải trí cho công chúng mà nó còn thể hiện rõ chức năng kinh tế của mình trong việc phát triển nền báo chí truyền thông nói riêng và phát triển kinh tế – xã hội của đất nước nói chung.
Hoạt động kinh tế báo chí hay còn gọi là kinh doanh báo chí là một hoạt động kinh tế của các cơ quan báo chí trong quá trình sử dụng con người, cơ sở vật chất, kỹ thuật, tài chính… để đi đến hiệu quả tối đa mà các cơ quan báo chí nói riêng và công nghiệp truyền thong nói chung có thể đạt được. Trong đó, thông tin được coi là một loại hàng hóa đặc biệt, có thể trao đổi, mua bán, thương mại hóa.
Kinh tế báo chí hiện nay có thể khai thác trên nhiều nền tảng: Báo in, báo điện tử, báo hình, báo nói.
Đặc điểm của kinh doanh báo chí
- Tích hợp tối đa công cụ, công nghệ với mô hình “tòa soạn hội tụ”, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng: cập nhật tin tức đồng thời, chuyên sâu, đa phương tiện…
- Phân loại các sản phẩm báo chí: báo chí phục vụ tuyên truyền chính sách, báo chí thương mại. Xác định được nhu cầu của người dùng với các dạng thông tin, loại hình sản phẩm.
- Coi báo chí là một sản phẩm hàng hóa chuyên biệt, được bày bán trên không gian mạng (số hóa) và người làm báo là những người sản xuất hàng hóa. Người dùng muốn có thông tin thì cần phải trả tiền để “mua hàng”.
- Các cơ quan báo chí được coi là các đơn vị sản xuất hàng hóa, có sự cạnh tranh khốc liệt dựa trên đặc điểm của sản phẩm “thông tin” như: cần tố độ nhanh, thông tin chính xác, và nội dung hấp dẫn.
- Kinh tế báo chí số đòi hỏi các cơ quan báo chí phải chuyển đổi số, có cơ sở hạ tầng vững mạnh và một ngũ người làm báo có kiến thức về kinh tế, kinh doanh báo chí.
- Ngoài việc người dùng bỏ tiền ra để mua thông tin thì còn có thể khai thác các sản phẩm khác trên nền tảng số được tích hợp trong tòa soạn hội tụ như: Pr-quảng cáo, link affiliate…
Tổng quan về hoạt động kinh doanh báo chí tại Việt Nam
- Các tòa soạn báo đã và đang triển khai số hóa công tác báo chí truyền thông, hình thành mô hình tòa soạn hội tụ, bước đầu đạt được những kết quả tích cực.
- Một số trang báo điện tử của Việt Nam đã bắt đầu triển khai thu tiền người đọc như: Người lao động, nhân dân, ngày nay…
- Kinh doanh báo chí đã và đang được coi trọng thể hiện ở việc đội ngũ nhân viên kinh doanh báo chí không ngừng được tuyển dụng mới và tăng lên về số lượng. Các phóng viên, biên tập viên tòa soạn ngoài việc sản xuất tin bài còn được yêu cầu thêm về KPIs kinh doanh giá trị gia tăng cho các tin bài của tòa soạn.
- Cá nhân và doanh nghiệp đã dần có thói quen khai thác báo chí, trả tiền để được quảng cáo báo chí hoặc tiếp cận thông tin thị trường phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Báo chí số đã trở thành một công cụ không thể thiếu trong các chiến dịch Pr, truyền thông và xử lý khủng hoảng truyền thông của các tổ chức, doanh nghiệp.
- Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều các nhà báo chưa có kỹ năng, kiến thức về KDBC nên hiệu quả khai thác kinh tế còn kém.
- Các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực dịch vụ kinh tế báo chí số hiện nay đang bộc lộ những tồn tại, hạn chế cần được điều chỉnh để bắt kịp với xu thế phát triển theo hướng hội tụ công nghệ và dịch vụ trong lĩnh vực báo chí số.
Điều cần làm ngay để kinh doanh báo chí đạt hiệu quả và bền vững:
- Thứ nhất, nhà nước nên khuyến khích các doanh nghiệp trong ngành hợp tác với nhau. Cần có quy định rõ ràng hơn về các quyền lợi, nghĩa vụ của các đơn vị trong hoạt động kinh doanh báo chí đồng thời thể hiện rõ được vai trò của quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.
- Thứ 2, xây dựng, đào tạo đội ngũ kinh doanh báo chí có đủ năng lực và số lượng phục vụ cho hoạt động này ở thời điểm hiện tại cũng như trong tương lai.
- Thứ 3, cần hợp tác sâu rộng hơn nữa với quốc tế để học hỏi kinh nghiệm về kinh doanh báo chí nói riêng cũng như kinh nghiệm về quản lý, phát triển báo chí truyền thông nói chung.
- Thứ 4, cần xây dựng văn hóa kinh doanh báo chí rõ nét, văn minh, chuyên nghiệp, hiệu quả, tuyên truyền đến từng đối tượng là các doanh nghiệp và các nhà báo, tòa soạn.
KINH DOANH BÁO CHÍ là xu hướng tất yếu của báo chí hiện đại, báo chí số. Mỗi người làm báo cần chủ động cập nhật kiến thức này, các doanh nghiệp cũng cần nắm được sâu rộng về kinh doanh báo chí là gì để có thể đồng hành cũng báo chí làm lợi cho việc kinh doanh của mình. Học ngắn hạn các lớp Kinh doanh báo chí tại Trung tâm Đào tạo Nghệ thuật và Truyền thông Châu Á để kinh doanh báo chí hiệu quả nhé.
Đạo diễn, Nhà báo, ThS.Bùi Phương Thảo
LIÊN HỆ: vp: 54A Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội ĐT: 082 711 9698 Email: buiphuongthaonb@gmail.com
